Dromen | Auteur Dr. Kyrill Goosseff
Het was een verschrikkelijke dag. Het was herfst, fris maar de zon scheen. Ik was buiten bezig op het voorerf van mijn houten blokhut het hout te hakken voor de winter voorraad voor de open haard. Het was zwaar werk en ik zweette, zelfs nadat ik mijn overhemd en T-shirt had uit gedaan. Ik voelde me eenzaam zoals altijd.
Opeens voelde ik vreugde in mijzelf opkomen voordat ik wist waarom en voordat ik me had kunnen omdraaien. Het was mijn oudste broer, die aan de grens van het tuinpad eraan kwam, mijn enige vriend en de enige in de wereld waar ik echt van hield. Maar mijn vreugde draaide plotsklaps weg, gescheurd in angst en onbegrip.
“Ik zal je mores leren” brulde mijn broer en met bloed doorlopen ogen en pure woedde rende hij op me af. Mijn broer is zwaargebouwd en drie jaar ouder dan ik. Ik had 4 broers, die me altijd pestten en hij als oudste nam het altijd voor me op. Maar nu rende hij op me af en voordat ik het wist was hij bij me en sloeg zo hard tegen mijn gezicht dat ik twee losse tanden en bloed in mijn monde voelde voordat ik op de grond viel. Ik draaide naar links weg. Net op tijd. Hij had nu een mes in zijn handen en ik hoefde weinig te raden wat hij er mee van plan was. Wat ik ook zei en schreeuwde ik vocht voor mijn leven. Tijdens het hele gevecht voelde ik alleen maar angst. Toch begon ik te winnen en plotseling werd ik woedend, werd ik razend. Hij had me overal gestoken en ik zag alleen maar bloed. Opeens rende hij weg zo goed als je hinkend weg kan rennen. Ik zag de bijl op de grond liggen en ik wenste hem grondig dood. Ik pakte het op, vervloekte hem en smeet het in zijn richting.
Het kwam op zijn achterhoofd en bleef erin steken. Ik schrok. Hij wankelde en rende door. De bijl viel uit zijn achterhoofd en het bloed spoot eruit, maar mijn broer ontkwam en verdween. Ik werd in angst wakker naast mijn vrouw en ze zei me dat ik een nachtmerrie had. Mijn lakens waren doorzweet en nat. Ik hoorde het verhaal aan en natuurlijk heb ik ook dromen gehad, nachtmerries zelf, gelukkig niet zo intens als deze. Wat ik intussen wel weet is dat iedereen elke dag droomt en voordat je je bed uitstapt of al tijdens het wakker worden, bent vergeten. Er zijn heel veel mensen die kunnen zweren dat ze bijna nooit dromen. Dat is niet waar. Dromen doe je elke nacht. Ze gebeuren het meest tijden je remslaap (Rapid Eye Movement) en je hebt vele momenten van remslaap in één nacht. Maar juist als je meestal je dromen vergeet, zijn de dromen die je op de één of andere manier niet vergeet heel bijzonder.
Het is al te duidelijk dat niemand in de wereld je dromen maakt terwijl jij slaapt. Het is ook duidelijk dat jij in de droom, diegene die later kan zeggen: ik herinner me een droom…” ook niet diegene is die de droom heeft gemaakt. Je ervaart de wereld om je heen, in de droom als iets buiten jou en bij een intens herinnerde droom, iets buiten jou als even echt en soms méér dat de normale wereld van het dag bewustzijn. Ik bedoel niet de “aangestuurde” dromen die je in je fantasie in half wakkere toestand een soort opdracht geeft zo en zo moet het gaan. Ik heb het over de normale “echte” dromen.
Wat is nu de bijzondere betekenis van een droom, die je je wel kan herinneren? Wel als eerste accepteer je de droom als iets wat uit het onbewuste komt, dat ongrijpbare domein waar de wetenschap praktisch niets van af weet. De betekenis van een droom is dan af te leiden uit de ervaring van de droom zelf. En dan komen we een probleem tegen.
Hoe kom je erachter wat je droom betekent? Er is namelijk niemand anders dan jezelf, die kan uitleggen wat je droom betekent. Freud kon iemand begeleiden, om achter zijn droom te komen, maar niet voor hem uitleggen. Een groot Freudiaans dromenboek is een verzinsel ook al bestaan ze. Dromen zijn niet te generaliseren. In een vaste gefixeerde (sub) cultuur kunnen enkele aspecten in een droom generaliseerbaar zijn doordat meerdere mensen een soortgelijke betekenis aan dat aspect geven. Maar ook dat is onbetrouwbaar omdat zonder meer een week later dezelfde betekenis voor dezelfde persoon op een andere manier kan worden weer gegeven. Dromen zijn voor de logica van onze dagelijkse ik, voor de realist in ons onbegrijpelijk. En als de dag realist een duidelijke betekenis ziet kan ik je praktisch garanderen dat de kans te verwaarlozen is dat die interpretatie de juiste is
Bv, de droom van de twee broers lijkt een nachtmerrie, maar is alles behalve dat qua betekenis. Het was bijna de mooiste droom, die hij kon hebben. Bijna, de droom was nog veel beter geweest voor de dromer als het hem gelukt zou zijn, zijn broer ook echt te vermoorden. Dat is in de droom mislukt. Zijn wens was het gelukkig wel maar het is hem helaas niet gelukt. En dat niet lukken heeft een groot gedeelte van zijn nabije toekomst op een ernstige negatieve manier beïnvloedt.
Om zijn droom zo goed mogelijk te ontrafelen heb je aantal eenvoudige basale ideeën nodig:
1. De droom wordt “gemaakt” uit je eigen onbewuste
2. De droom is niet betekenisloos of per ongeluk, het heeft een belangrijke boodschap
3. De droommaker is een heel oud verschijnsel, veel ouder dan het bestaan van de mensheid zelf. Dieren hebben ook remslaap en kunnen dromen.
4. De droommaker is gespecialiseerd om betekenissen uit te drukken vanuit de oeroude handicap dat het geen taal kende. Je onbewuste heeft geen taal nodig, het werkt met primaire ervaringen terwijl taal altijd secundair ervaringen beschrijft op een gebrekkige gereduceerde manier. De betekenissen worden niet in woorden uitgedrukt maar in metaforen. De belangrijkste metaforen zijn visueel.
5. De structuur van de droom is een metafoor opgebouwd uit elementen die op zichzelf ook een metafoor zijn. EN dit levert al in ieder geval twee belangrijke problemen op Het probleem is dat het onbewuste de droom inhoud metaforisch bedoelt maar de ik in de droom ze als letterlijk beschouwt. De letterlijke betekenis die de dromer geeft, bepaalt echter wel zijn gevoelens in de droom! Zoals in de nachtmerrie van de broer. Het tweede probleem is dat dromen zelden gaan over de inhoud van de droom maar over de verborgen betekenis achter de verschillende metaforen. Dus dromen over personen gaan zelden over die personen.
Wat een symbool betekent is persoonlijk. Bv een wapperende Nederlandse vlag heeft vele verschillende betekenissen voor iemand met een Nederlands paspoort. Maar er is ALTIJD een betekenis die de jouwe is, met een niet merkbaar gevoel (pos. of neg.) tot een intens gevoel erbij.
Nu kunnen we de nachtmerrie helpen oplossen. Wat zijn de belangrijkste elementen in de droom omdat niets per ongeluk is uitgekozen. Hij had zijn broer kunnen ontmoeten in de stad of in een bar of beiden zweefden op een wolk. Waarom is het herfst en niet lente? Waarom schijnt de zon en regent het niet? In ieder geval wat het wel is, is onderdeel van het complete verhaal. Toch is er wel degelijk onderscheid tussen belangrijke en minder belangrijke tot nauwelijks nog belangrijke details.
De belangrijkste aspecten in de nachtmerrie: De dromer, de broer, het gevecht, bloed, mes en bijl, de broer die weg loopt, de bijl, die hem niet doodt en zijn ontsnapping. De minder belangrijke aspecten: Herfst, mooi weer, warm krijgen van het zware werk, hout verzamelen voor de winter en de kleine blokhut.
Al die aspecten staan niet voor wat ze zijn. Het mooie weer heeft niets met weer en zon te maken. Zijn broer is geen broer, in dit geval niet eens een mens, de kleine houten blokhut is niet van hout en is geen hut enz. Terwijl de dromer ze wèl als zodanig beschouwde. Ik vroeg hem zijn ogen dicht te doen en naar de Nederlandse vlag te kijken en zich ermee te associëren door innerlijk te zeggen en in de vlag te verplaatsen: “Ik ben een wapperende Nederlandse vlag” “Wat voel je daarbij als eerste, wat is je betekenis ongeacht of je het begrijpt of misschien niet mee eens bent?” Terwijl hij het deed, deed ik het onwillekeurig ook bij mezelf en ik voelde me een vlag achterop een zeilboot op zee, ik voelde vrijheid. “Arrogantie, het altijd beter weten” zei hij. “Ok, kijk naar een zwart wit gevlekte koe in een weiland, wees die koe en doe dezelfde oefening, associeer door die koe te zijn”. Na een tiental seconden zei hij: “Koningin Beatrix”. Ik vroeg uit nieuwsgierigheid om uitleg en hij ervaarde de koe niet als een echte koe maar als een typische Nederlands symbool en een nog Nederlandser symbool vond hij Beatrix.
Ik vroeg hem nog twee onschuldige voorbeelden te doen en toen zonder waarschuwing vroeg ik hem om zijn broer te zien, maar niet zomaar zijn broer. “OK Peter Kijk naar je broer helemaal aan de grens van je tuinpad. Zet de droom stil, waarbij je nu nog geen flauw idee hebt van wat je staat te gebeuren, begrijp je me?”. “Ja”. “We doen dezelfde oefening als van zonet. Zeg tegen jezelf: “Ik ben nú Henk, de broer in de droom en laat intuïtief toe wat je als Henk betekent”. Het antwoord kwam onmiddellijk. “Ik druk egoïsme uit”. Hij was verbaasd. Ik vroeg om uitleg. Al zijn broers en ook hij waren heroïne verslaafden, en het was zijn oudste broer die hem met heroïne in contact bracht. Hij wist ook dat zijn oudste broer een rasegoïst was, maar wel de enige vriend die hij had.
De laatste drie maanden was hij in therapie (door het huwelijk met zijn jonge vrouw en half jaar oude baby) om van de heroïne af te komen. De therapie deed hem lukken, puur op wilskracht en discipline , er een maand vanaf te blijven. De droom liet zien dat hij in gevecht was met zijn eigen egoïsme die hem als heroïne veerslaafde kenmerkte. Het gevecht symboliseerde een echt innerlijk gevecht. De laatste maand was een soort hel voor hem om van de heroïne af te blijven. De droom liet echter zien dat zijn discipline het gevecht nog niet gewonnen had. Voordat we tot deze conclusie kwamen vroeg ik nog de voornaamste ander symboolbetekenissen. Het huisje was zijn eigen nieuwe persoonlijkheid. Klein, eenvoudig en puur. Dat deel was de eigenaar van de discipline. De herfst symboliseerde zijn onbewuste toekomstvoorspelling dat de koude winter eraan kwam. De reden om af te kicken was dat anders zijn vrouw zou weggaan.
Hij had geen echte positieve toekomst voor hemzelf, maar vermeed de ergste toekomst die hij zich kon bedenken. Het houtkappen was een investering voor de toekomst. Hij had sinds kort een baantje als pizzabezorger op de fiets om aan te tonen samen met maatschappelijk werk van de gemeente dat hij in aanmerking kon komen voor een huurwoning. Enz. enz. Het liep slecht met hem af, twee maanden later viel hij weer terug en scheidde van zijn vrouw.
Er is een soort droom die hierbuiten valt, de zogenaamde “lucide dromen” een verzamelnaam voor een reeks van andere type dromen, waaronder dat ontmoetingen met anderen in welke vorm dan ook, echte bezielde anderen zijn. Maar dat valt buiten de doelstelling van dit verhaal.
Dr. Kyrill Goosseff
Voorstellen
Dr. Kyrill Goosseff is gastdocent voor de Erasmus Universiteit en is bezig met een boek.
Zijn website transcendental-leadership.com is binnenkort online.
Dr. Kyrill Goosseff
Telefoon +31627040573
Email kyrgoo@gmail.com
Marit
op 12 May 2018